Η λίμνη δεν είναι δεδομένη

Ηπειρωτικός Αγων, Γιάννης Πάσχος
Ολόκληρο το άρθρο εδώ

Το νέο προεδρικό διάταγμα για την λίμνη που συζητιέται αυτό τον καιρό, όπως και η παλιότερη κοινή υπουργική απόφαση, αλλά και οι απόψεις που διατυπώνονται από διάφορους φορείς και από την τοπική αυτοδιοίκηση έχουν μια κοινή βάση σκέψης: ότι η λίμνη μας είναι δεδομένη.

Με αυτήν την αρχική σκέψη επεξεργάζονται απόψεις για την προστασία της και οι πιο τολμηροί προτείνουν σχέδια και προγράμματα για την αξιοποίησή της.

Δυστυχώς όμως η λίμνη πλέον δεν είναι δεδομένη. Τα σημάδια είναι φανερά. Τα μηνύματα απόλυτα σαφή. Ενδεικτικά: Η βιοποικιλότητα έχει περιοριστεί επικίνδυνα, τα ενδημικά είδη ψαριών εξαφανίστηκαν, η τροφική αλυσίδα υποχώρησε, η αλιευτική παραγωγή σχεδόν μηδενίστηκε, τα εμπορικά είδη ψαριών μειώθηκαν και τη θέση τους κατέλαβαν υπερπροσαρμοστικά είδη με μικρή εμπορική αξία και ανεξέλεγκτη φυσική αναπαραγωγή, στο ίζημα έχουν συσωρευθεί ανεπιθύμητες χημικές ενώσεις που εντείνουν τον ευτροφισμό, ενώ βαρέα μέταλλα ανιχνεύονται στην σάρκα των ψαριών και σε άλλους υδρόβιους οργανισμούς. Η λίμνη έχει περάσει στο ανώτερο επίπεδο ευτροφισμού. Έχει χάσει την αυτοκαθαριστική της ικανότητα και οι κυανοτοξίνες απειλούν το σύνολο του οικοσυστήματος αλλά και τις πολλές και αλληλοσυγκρουόμενες χρήσεις (αλιεία, ναυταθλητισμό, άρδευση, τουρισμό) που αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα χρόνια τώρα.

Η κατάσταση αυτή οξύνεται στο βαθμό που οι εισροές συνεχίζονται, το ίζημα αυξάνεται, η περιφερειακή πίεση εντείνεται και τα μέτρα που λαμβάνονται δεν είναι ικανά να αλλάξουν την κατάσταση. Αν κανείς δε, λάβει υπόψη του την μελέτη του WWF το 2005, που υποστηρίζει ότι αν η παγκόσμια θερμοκρασία ανέβει κατά δύο βαθμούς Κελσίου οι βροχοπτώσεις στην Ελλάδα θα μειωθούν έως και 40%, μπορεί να κατανοήσει γιατί η λίμνη μας πλέον δεν είναι δεδομένη.

Ό,τι μέχρι χθες φαινόταν απίθανο και πολύ μακρινό σήμερα έχει γίνει άμεσο, απειλητικό και ίσως μη αναστρέψιμο.

Η λίμνη μας πρωτοπορεί στην αμφίβολη πορεία επιβίωσης μαζί με τα είκοσι ένα υδάτινα συστήματα της Μακεδονίας και της Θράκης για τα οποία επιστήμονες του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου εκτιμούν ότι η κατάρρευση τους δεν αποτελεί πλέον σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Θυμίζει δε κατά πολύ τους υγροβιότοπους του Αιγαίου που έχουν αλλοιωθεί επικίνδυνα και μερικοί από αυτούς κινδυνεύουν άμεσα.
Κατάρρευση του οικοσυστήματος δεν σημαίνει πλήρη εξαφάνισή του και διαγραφή από τον χάρτη. Σημαίνει ακόμη τον βιολογικό του θάνατο όπως συνέβη με την λίμνη Κορώνεια.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες τι νόημα μπορεί να έχουν οι μακροπρόθεσμοι σχεδιασμοί για περιφερειακή αξιοποίηση (ξενοδοχεία, πάρκα, δρόμους, κατοικίες, αθλητικά κέντρα και λιμανάκια); Τι νόημα μπορεί να έχουν οι ζώνες προστασίας, οι συντελεστές δόμησης, τα παρατηρητήρια πουλιών και τα κωπηλατοδρόμια;
Το πρόβλημα είναι ένα, ο υπερ-ευτροφισμός και αυτό κατά απόλυτη προτεραιότητα θα πρέπει να αντιμετωπιστεί. Η ανάγκη κατανόησης του, ενημέρωσης της κοινωνίας και λήψης συγκεκριμένων και μάλλον επώδυνων μέτρων είναι άμεση με την ελπίδα να επιβραδυνθεί η πορεία προς μια βιολογικά νεκρή Παμβώτιδα επακριβώς οριοθετημένης και στολισμένης περιφερειακά με ξενοδοχεία, λιμανάκια, κατοικίες και πάρκα.